Giấy khen và bằng khen: Cách phân biệt, ý nghĩa và cách sử dụng

Trong học tập, lao động hay các hoạt động xã hội, giấy khen và bằng khen là hai hình thức khen thưởng phổ biến nhằm ghi nhận thành tích và động viên tinh thần. Tuy nhiên, nhiều người vẫn chưa hiểu rõ sự khác biệt giữa chúng, cũng như giá trị pháp lý và ý nghĩa thực tiễn mà mỗi loại mang lại. Bài viết sau sẽ giúp bạn phân biệt rõ ràng và sử dụng hai loại khen thưởng này một cách chính xác và hiệu quả.

Giấy khen và bằng khen là gì?

Giấy khen và bằng khen là hai hình thức khen thưởng phổ biến tại Việt Nam, nhằm ghi nhận và biểu dương thành tích của cá nhân, tập thể trong học tập, lao động và các hoạt động xã hội. Mặc dù cùng mục đích tôn vinh, hai loại khen thưởng này có sự khác biệt về thẩm quyền cấp, giá trị và tiêu chuẩn xét tặng.

Giấy khen là gì?

Giấy khen là hình thức khen thưởng do các cơ quan, tổ chức có thẩm quyền cấp để biểu dương cá nhân, tập thể có thành tích xuất sắc trong quá trình học tập, công tác hoặc tham gia các phong trào thi đua. Theo Điều 75 Luật Thi đua, Khen thưởng 2022 (có hiệu lực từ ngày 01/01/2024), giấy khen được cấp bởi:

• Thủ trưởng cơ quan, đơn vị có tư cách pháp nhân thuộc và trực thuộc Bộ, ban, ngành;
• Chủ tịch Hội đồng quản trị, Chủ tịch Hội đồng thành viên, Tổng giám đốc, Giám đốc doanh nghiệp, hợp tác xã;
• Thủ trưởng cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân cấp tỉnh và tương đương;
• Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện;
• Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã.

Giấy khen thường được trao tặng trong các dịp sơ kết, tổng kết năm học, năm công tác hoặc sau các phong trào thi đua ngắn hạn. Mặc dù không có giá trị vật chất lớn, giấy khen mang ý nghĩa tinh thần, khích lệ và động viên người được khen thưởng tiếp tục phấn đấu.

Bằng khen là gì?

Bằng khen là hình thức khen thưởng cao hơn giấy khen, được cấp bởi các cơ quan nhà nước có thẩm quyền để ghi nhận những thành tích xuất sắc, đóng góp tích cực của cá nhân, tập thể trong các lĩnh vực hoạt động cụ thể. Theo Điều 74 Luật Thi đua, Khen thưởng 2022, bằng khen được cấp bởi:

• Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh;
• Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ;
• Thủ tướng Chính phủ.

Để được xét tặng bằng khen, cá nhân hoặc tập thể phải có thành tích nổi bật, phạm vi ảnh hưởng rộng và có đóng góp đáng kể cho sự phát triển của ngành, địa phương hoặc đất nước. Bằng khen thường đi kèm với phần thưởng vật chất và có giá trị pháp lý cao hơn giấy khen.

Ý nghĩa của giấy khen và bằng khen

Giấy khen và bằng khen không chỉ là những tấm giấy ghi nhận thành tích, mà còn mang ý nghĩa tinh thần sâu sắc đối với cá nhân, tập thể và cả cộng đồng.

Ý nghĩa của giấy khen

• Ghi nhận thành tích và nỗ lực: Giấy khen là sự công nhận chính thức của tổ chức, nhà trường hoặc cơ quan đối với những cố gắng, thành tích tốt trong học tập, lao động, rèn luyện của cá nhân hoặc tập thể. Đây là minh chứng cho quá trình phấn đấu, là kết quả của sự nỗ lực không ngừng.
• Động viên, khích lệ tinh thần: Việc trao tặng giấy khen giúp người nhận cảm thấy tự hào, được trân trọng, từ đó có thêm động lực để tiếp tục cố gắng, phát huy năng lực trong tương lai. Đặc biệt trong môi trường giáo dục, giấy khen là động lực thúc đẩy học sinh, sinh viên phấn đấu vươn lên, đồng thời là niềm tự hào cho gia đình.
• Lan tỏa phong trào thi đua: Giấy khen còn góp phần tạo ra không khí thi đua tích cực trong tập thể, giúp các thành viên khác noi gương, học hỏi và phát triển bản thân.
• Khẳng định giá trị cá nhân: Đối với mỗi cá nhân, giấy khen là bằng chứng cho sự cố gắng, là điểm nhấn trong hồ sơ học tập, làm việc, góp phần nâng cao uy tín, vị thế trong tập thể.

Ý nghĩa của bằng khen

• Ghi nhận thành tích xuất sắc: Bằng khen là hình thức khen thưởng cao quý hơn, thể hiện sự ghi nhận đặc biệt của Nhà nước, các cơ quan, tổ chức cấp cao đối với những thành tích xuất sắc, có tác động lớn đến cộng đồng, xã hội hoặc tổ chức.
• Tôn vinh, tuyên dương đóng góp nổi bật: Bằng khen tôn vinh những cá nhân, tập thể có đóng góp nổi bật, vượt trội, tạo động lực mạnh mẽ để tiếp tục phát huy và lan tỏa giá trị tích cực trong xã hội.
• Khuyến khích phát triển năng lực và trách nhiệm: Việc nhận bằng khen không chỉ là vinh dự mà còn là động lực để cá nhân, tập thể nâng cao ý thức trách nhiệm, tiếp tục phấn đấu, cống hiến nhiều hơn nữa cho tổ chức, cộng đồng.
• Góp phần xây dựng uy tín tổ chức: Bằng khen còn giúp nâng cao hình ảnh, uy tín của tổ chức, đơn vị cấp thưởng, khẳng định sự công bằng, minh bạch trong đánh giá và ghi nhận thành tích.

Phân biệt giấy khen và bằng khen

Giấy khen và bằng khen đều dùng để khen thưởng nhằm ghi nhận thành tích, đóng góp của cá nhân / tập thể. Tuy nhiên, hai loại này có những điểm khác biệt rõ ràng về cấp độ trao tặng, giá trị, hình thức và mục đích sử dụng.

Dưới đây là bảng so sánh giấy khen và bằng khen giúp bạn hiểu rõ sự khác biệt giữa 2 loại khen thưởng này:

Trường hợp trao tặng giấy khen và bằng khen

Việc trao tặng giấy khen và bằng khen được thực hiện dựa trên các tiêu chí, quy định rõ ràng của pháp luật và các ngành nghề.

Trao tặng giấy khen

Giấy khen thường được cấp bởi các cơ quan, tổ chức ở cấp cơ sở như Ủy ban nhân dân cấp xã, huyện, các cơ quan chuyên môn thuộc tỉnh, hoặc các tổ chức chính trị – xã hội. Các trường hợp được xét tặng giấy khen bao gồm:

• Cá nhân: Có thành tích xuất sắc trong học tập, lao động, công tác; chấp hành tốt chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; có phẩm chất đạo đức tốt; đoàn kết, gương mẫu.
• Tập thể: Đạt thành tích nổi bật trong phong trào thi đua; nội bộ đoàn kết; thực hiện tốt quy chế dân chủ ở cơ sở; chăm lo đời sống vật chất, tinh thần cho thành viên; thực hành tiết kiệm; thực hiện đầy đủ các chế độ, chính sách pháp luật.
• Hộ gia đình: Gương mẫu chấp hành tốt chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; có nhiều đóng góp cho địa phương, xã hội.

Việc xét tặng giấy khen phải căn cứ vào điều kiện, tiêu chuẩn cụ thể đã được quy định và đảm bảo các nguyên tắc chung theo Luật Thi đua, Khen thưởng.

Trao tặng bằng khen

Bằng khen là hình thức khen thưởng cao hơn, được cấp bởi Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ, hoặc Thủ tướng Chính phủ. Các trường hợp được xét tặng bằng khen bao gồm:

Cá nhân:

• Có thành tích xuất sắc tiêu biểu trong phong trào thi đua, được bình xét và công nhận rộng rãi trong phạm vi hoạt động của mình.
• Đã được tặng bằng khen của Bộ, ban, ngành, tỉnh và có liên tục từ 5 năm trở lên đến thời điểm đề nghị, trong thời gian đó có ít nhất 3 lần được tặng danh hiệu “Chiến sĩ thi đua cơ sở”. 
• Có thành tích đột xuất hoặc lập được nhiều thành tích có phạm vi ảnh hưởng trong Bộ, ban, ngành, tỉnh hoặc được giải thưởng khu vực.
• Có đóng góp đáng kể vào sự phát triển kinh tế – xã hội của đất nước, ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật, công tác xã hội, từ thiện nhân đạo. 

Tập thể:

• Gương mẫu chấp hành tốt chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; nội bộ đoàn kết; đạt thành tích xuất sắc trong phong trào thi đua.
• Lập được thành tích xuất sắc đột xuất, có phạm vi ảnh hưởng trong từng lĩnh vực thuộc bộ, ngành, tỉnh.
• Có 2 năm trở lên liên tục hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ; thực hiện tốt quy chế dân chủ ở cơ sở; tổ chức tốt các phong trào thi đua; chăm lo đời sống vật chất, tinh thần trong tập thể; thực hành tiết kiệm; thực hiện đầy đủ các chế độ, chính sách pháp luật.

Một số mẫu giấy khen và bằng khen phổ biến

Dưới đây là tổng hợp một số mẫu giấy khen và bằng khen phổ biến hiện nay:

FAQs – Câu hỏi thường gặp

Sau đây là giải đáp chi tiết một số câu hỏi thường gặp về giấy khen và bằng khen:

Giấy khen và bằng khen có giá trị pháp lý không?

Có. Cả giấy khen và bằng khen đều là hình thức khen thưởng chính thức của Nhà nước, có giá trị pháp lý trong việc ghi nhận thành tích, cống hiến của cá nhân hoặc tập thể.

• Giấy khen có giá trị ghi nhận ở phạm vi cấp cơ sở (trường học, cơ quan, đơn vị địa phương).
• Bằng khen có giá trị cao hơn, được sử dụng trong xét duyệt danh hiệu thi đua, đánh giá cán bộ, xét nâng lương, bổ nhiệm, xét học bổng và tuyển sinh.

Tùy theo cấp ban hành, giá trị pháp lý có thể ảnh hưởng đến hồ sơ nhân sự, công nhận thành tích, hoặc hồ sơ thi đua, khen thưởng trong các cấp hành chính, giáo dục hoặc doanh nghiệp.

Làm sao để được nhận giấy khen, bằng khen?

Muốn được nhận giấy khen hoặc bằng khen, cá nhân hoặc tập thể cần đáp ứng một số điều kiện cụ thể sau:

Giấy khen:

• Có thành tích tốt trong học tập, lao động hoặc thi đua ngắn hạn.
• Chấp hành tốt nội quy, quy định, có đạo đức tốt.
• Được đề xuất bởi cơ quan, trường học, đơn vị cấp xã, huyện, hoặc tổ chức cơ sở.

Bằng khen:

• Có thành tích nổi bật, lâu dài và phạm vi ảnh hưởng lớn.
• Được đề nghị bởi cơ quan, đơn vị cấp tỉnh, bộ ngành hoặc trung ương.
• Có thể đi kèm với việc đạt các danh hiệu thi đua như “Chiến sĩ thi đua cấp cơ sở”, được xét trong kỳ tổng kết phong trào thi đua hàng năm hoặc đột xuất.

Hồ sơ xét tặng bao gồm:

• Báo cáo thành tích.
• Biên bản họp xét khen thưởng.
• Tờ trình đề nghị khen thưởng của đơn vị chủ quản.

Có thể tự thiết kế giấy khen, bằng khen không?

Không được tự ý thiết kế giấy khen, bằng khen nếu không có thẩm quyền. Theo quy định tại Điều 79, Luật Thi đua, Khen thưởng 2022, chỉ các cơ quan, tổ chức, đơn vị có thẩm quyền mới được phép cấp giấy khen, bằng khen và sử dụng mẫu phôi theo quy định.

Việc tự ý in ấn, sử dụng hoặc phát hành giấy khen, bằng khen mà không đúng thẩm quyền có thể bị xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự nếu gây hậu quả nghiêm trọng.

Giấy khen và bằng khen không chỉ là sự ghi nhận về mặt hình thức mà còn mang giá trị tinh thần, pháp lý quan trọng đối với mỗi cá nhân, tập thể. Việc hiểu đúng và phân biệt rõ hai loại khen thưởng này sẽ giúp chúng ta biết cách đánh giá, sử dụng và đề xuất khen thưởng phù hợp trong học tập, công tác và các hoạt động xã hội. Đây cũng là động lực tích cực thúc đẩy sự nỗ lực, cống hiến và lan tỏa giá trị tốt đẹp trong cộng đồng.